Φαρόμακρος κοινώς, κετζάλ (Pharomacrus) 
Το κετζάλ ανήκει στην οικογένεια των τρωγονιδών (trogonidae) είναι ένα πουλί με εντυπωσιακό πράσινο και κόκκινο φτέρωμα. Άλλα τέσσερα είδη αυτού του γένους ζουν στη Λατινική Αμερική. Το μήκος του κυμαίνεται από 35 έως 38 εκατοστά και ζυγίζουν περίπου 210 γραμμάρια, τα αρσενικά μαζί με την ουρά μπορούν να φτάσουν σε μήκος μέχρι το 1 μέτρο. Το φτέρωμά του έχει πράσινο-σμαραγδί χρώμα με χρυσαφιές και κυανές ιριδίζουσες ανταύγειες, εκτός από την περιοχή της κοιλιάς που είναι κατακόκκινη. Η κοιλιά του θηλυκού είναι μονόχρωμη πράσινη. Στα αρσενικά των
δύο υποείδων Ρ. M. mocinno και P. m. costaricensis, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, σχηματίζονται έντονα επιμήκη ανώτερα καλυπτήρια φτερά της ουράς, που καλύπτουν την ουρά και πέφτουν ξανά μετά την περίοδο αναπαραγωγής. Τα φτερά μπορεί να έχουν μήκος μέχρι 80 εκατοστά. Το δέρμα του είναι λεπτό και εύθραστο γι'αυτό έχει πυκνό τρίχωμα για το προστατεύει. Παρά το φανταχτερό φτέρωμά τους, είναι δύσκολο να τα διακρίνει κανείς μέσα στο δάσος.
Ενδιαίτημα
Το κετζάλ ζει αποκλειστικά στα τροπικά δάση σε υγρά υψίπεδα της Κεντρικής Αμερικής, σε υψόμετρο από 1200 έως 3000 μέτρα. Το συνεχές υγρό τροπικό κλίμα δίνει τη δυνατότητα να μαλακώνουν τα νεκρά δένδρα, έτσι ώστε να μπορεί να σκάβει τρύπες στο σάπιο ξύλο, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως φωλιά. Τα υγρά τροπικά δάση στην Κόστα Ρίκα, στο Ελ Σαλβαδόρ, στη Γουατεμάλα, στην Ονδούρα, στο Μεξικό, στη Νικαράγουα και στον Παναμά φιλοξενούν τους πληθυσμούς των φαρόμακρων.
Διατροφή
Τρέφεται κυρίως με φρούτα, συμπληρώνουν τη διατροφή τους με έντομα (σφήκες, μυρμήγκια και προνύμφες), βατράχια και σαύρες. Τα φρούτα σε μεγέθος φραγκοστάφυλου των άγριων δέντρων αβοκάντο παίζουν μεγάλο ρόλο στη διατροφή τους, επίσης ο φαρόμακρος παίζει και αυτός με τη σειρά του, σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση αυτών των δέντρων με τη διασπορά των σπόρων.
Αναπαραγωγή
Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, τα αρσενικά εκτελούν εντυπωσιακές κυματιστές πτήσεις προς τα πάνω που διαρκούν μερικά δευτερόλεπτα, βουτώντας στη συνέχεια στο κενό.
Μετά την εποχή της αναπαραγωγής, μεταναστεύουν σε χαμηλότερες περιοχές των βουνών και ζουν μόνα τους.
Η φωλιά κατασκευάζεται σε τρύπες γέρικων δέντρων. Το θηλυκό γεννάει συνήθως 2 αυγά. Η επώαση έχει υψηλό ποσοστό αποτυχίας, γύρω στο 70%. Στα δέντρα που κάνει τις φωλιές είναι στο στάδιο της αποσύνθεσης, με αποτέλεσμα να είναι εκτεθειμένα στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Επιπλέον κίνδυνος οι διάφοροι θηρευτές αυγών και νεοσσών.
Η περίοδος επώασης διαρκεί περίπου 18 ημέρες, κατά την οποία το αρσενικό επωάζει τα αυγά κατά τη διάρκεια της ημέρας ενώ το θηλυκό επωάζει τη νύχτα. Όταν τα αυγά εκκολαφθούν, και οι δύο γονείς φροντίζουν τους νεοσσούς. Η διατροφή των νεοσσών αποτελείται από φρούτα, έντομα, σαύρες και μικρά βατράχια. Στη συνέχεια το θηλυκό εγκαταλείπει τα νεαρά πουλιά κατά το τέλος της περιόδου, αφήνοντας το αρσενικό να φροντίζει τα νεαρά μέχρι να είναι έτοιμα να επιβιώσουν μόνα τους.
Τα νεαρά κετζάλ αρχίζουν να πετούν μετά από τρεις εβδομάδες, τα μακριά φτερά της ουράς των αρσενικών χρειάζονται τρία χρόνια για να αναπτυχθούν.
Εχθροί
Εχθροί του είναι τα διάφορα αρπακτικά πουλιά, αετοί, γεράκια, κουκουβάγιες, ή θηρευτές των αυγών τους και των νεοσσών, όπως το τουκάν (Aulacorhynchus prasinus), κορακοειδή και διάφορα αρπακτικά θηλαστικά.
Κατάσταση πληθυσμού, κίνδυνοι
Το κετζάλ κινδυνεύει από την αποψίλωση των τροπικών δασών που είναι απαραίτητα για την επιβίωσή του. Οι χώρες της Κεντρικής Αμερικής συγκαταλέγονται στις περιοχές με το υψηλότερο ποσοστό μείωσης των τροπικών δασών. Η επέκταση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, συρρικνώνει τις ήδη απομονωμένες και περιορισμένες τροπικές εκτάσεις.
Το παράνομο κυνήγι λόγω των υπέροχων φτερών του είναι επίσης ένας δυνητικός κίνδυνος. Βρίσκεται στην κόκκινη λίστα των απειλούμενων ειδών της IUCN από το 2000.
◾Εστεμμένο κετζάλ, (Pharomachrus antisianus)
◾Χρυσοκέφαλο κετζάλ, (Pharomachrus auriceps)
◾Λευκόραμφο κετζάλ, (Pharomachrus fulgidus)
◾Περίλαμπρο κετζάλ, (Pharomachrus mocinno)
◾Πολύχρωμο κετζάλ, (Pharomachrus pavoninus)
🔸Γένος Ευπτιλώτης (Euptilotis)
◾Eared quetzal (Euptilotis neoxenus)
Κείμενο: Ζιάκας Ηλίας
Το κετζάλ ανήκει στην οικογένεια των τρωγονιδών (trogonidae) είναι ένα πουλί με εντυπωσιακό πράσινο και κόκκινο φτέρωμα. Άλλα τέσσερα είδη αυτού του γένους ζουν στη Λατινική Αμερική. Το μήκος του κυμαίνεται από 35 έως 38 εκατοστά και ζυγίζουν περίπου 210 γραμμάρια, τα αρσενικά μαζί με την ουρά μπορούν να φτάσουν σε μήκος μέχρι το 1 μέτρο. Το φτέρωμά του έχει πράσινο-σμαραγδί χρώμα με χρυσαφιές και κυανές ιριδίζουσες ανταύγειες, εκτός από την περιοχή της κοιλιάς που είναι κατακόκκινη. Η κοιλιά του θηλυκού είναι μονόχρωμη πράσινη. Στα αρσενικά των
δύο υποείδων Ρ. M. mocinno και P. m. costaricensis, κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, σχηματίζονται έντονα επιμήκη ανώτερα καλυπτήρια φτερά της ουράς, που καλύπτουν την ουρά και πέφτουν ξανά μετά την περίοδο αναπαραγωγής. Τα φτερά μπορεί να έχουν μήκος μέχρι 80 εκατοστά. Το δέρμα του είναι λεπτό και εύθραστο γι'αυτό έχει πυκνό τρίχωμα για το προστατεύει. Παρά το φανταχτερό φτέρωμά τους, είναι δύσκολο να τα διακρίνει κανείς μέσα στο δάσος.
Ενδιαίτημα
Το κετζάλ ζει αποκλειστικά στα τροπικά δάση σε υγρά υψίπεδα της Κεντρικής Αμερικής, σε υψόμετρο από 1200 έως 3000 μέτρα. Το συνεχές υγρό τροπικό κλίμα δίνει τη δυνατότητα να μαλακώνουν τα νεκρά δένδρα, έτσι ώστε να μπορεί να σκάβει τρύπες στο σάπιο ξύλο, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως φωλιά. Τα υγρά τροπικά δάση στην Κόστα Ρίκα, στο Ελ Σαλβαδόρ, στη Γουατεμάλα, στην Ονδούρα, στο Μεξικό, στη Νικαράγουα και στον Παναμά φιλοξενούν τους πληθυσμούς των φαρόμακρων.
Διατροφή
Τρέφεται κυρίως με φρούτα, συμπληρώνουν τη διατροφή τους με έντομα (σφήκες, μυρμήγκια και προνύμφες), βατράχια και σαύρες. Τα φρούτα σε μεγέθος φραγκοστάφυλου των άγριων δέντρων αβοκάντο παίζουν μεγάλο ρόλο στη διατροφή τους, επίσης ο φαρόμακρος παίζει και αυτός με τη σειρά του, σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση αυτών των δέντρων με τη διασπορά των σπόρων.
Αναπαραγωγή
Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, τα αρσενικά εκτελούν εντυπωσιακές κυματιστές πτήσεις προς τα πάνω που διαρκούν μερικά δευτερόλεπτα, βουτώντας στη συνέχεια στο κενό.
Μετά την εποχή της αναπαραγωγής, μεταναστεύουν σε χαμηλότερες περιοχές των βουνών και ζουν μόνα τους.
Η φωλιά κατασκευάζεται σε τρύπες γέρικων δέντρων. Το θηλυκό γεννάει συνήθως 2 αυγά. Η επώαση έχει υψηλό ποσοστό αποτυχίας, γύρω στο 70%. Στα δέντρα που κάνει τις φωλιές είναι στο στάδιο της αποσύνθεσης, με αποτέλεσμα να είναι εκτεθειμένα στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Επιπλέον κίνδυνος οι διάφοροι θηρευτές αυγών και νεοσσών.
Η περίοδος επώασης διαρκεί περίπου 18 ημέρες, κατά την οποία το αρσενικό επωάζει τα αυγά κατά τη διάρκεια της ημέρας ενώ το θηλυκό επωάζει τη νύχτα. Όταν τα αυγά εκκολαφθούν, και οι δύο γονείς φροντίζουν τους νεοσσούς. Η διατροφή των νεοσσών αποτελείται από φρούτα, έντομα, σαύρες και μικρά βατράχια. Στη συνέχεια το θηλυκό εγκαταλείπει τα νεαρά πουλιά κατά το τέλος της περιόδου, αφήνοντας το αρσενικό να φροντίζει τα νεαρά μέχρι να είναι έτοιμα να επιβιώσουν μόνα τους.
Τα νεαρά κετζάλ αρχίζουν να πετούν μετά από τρεις εβδομάδες, τα μακριά φτερά της ουράς των αρσενικών χρειάζονται τρία χρόνια για να αναπτυχθούν.
Εχθροί
Εχθροί του είναι τα διάφορα αρπακτικά πουλιά, αετοί, γεράκια, κουκουβάγιες, ή θηρευτές των αυγών τους και των νεοσσών, όπως το τουκάν (Aulacorhynchus prasinus), κορακοειδή και διάφορα αρπακτικά θηλαστικά.
Κατάσταση πληθυσμού, κίνδυνοι
Το κετζάλ κινδυνεύει από την αποψίλωση των τροπικών δασών που είναι απαραίτητα για την επιβίωσή του. Οι χώρες της Κεντρικής Αμερικής συγκαταλέγονται στις περιοχές με το υψηλότερο ποσοστό μείωσης των τροπικών δασών. Η επέκταση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, συρρικνώνει τις ήδη απομονωμένες και περιορισμένες τροπικές εκτάσεις.
Το παράνομο κυνήγι λόγω των υπέροχων φτερών του είναι επίσης ένας δυνητικός κίνδυνος. Βρίσκεται στην κόκκινη λίστα των απειλούμενων ειδών της IUCN από το 2000.
Διάφορα
🐦Ο όρος κετζάλ "quetzal", αρχικά χρησιμοποιήθηκε μόνο για το είδος Pharomachrus mocinno, αλλά τώρα συμπεριλαμβάνει όλα τα μέλη των γενών φαρόμακρος (Pharomachrus) 5 είδη και ευπτιλώτης (Euptilotis) μονοτυπικό.
🐦Το κετζάλ θεωρείτο ιερό πουλί και είχε κυρίαρχο ρόλο στην προκολομβιανή μυθολογία. Κυνηγήθηκε από τους προκολομβιανούς πολιτισμούς για τα εντυπωσιακά μακριά καλυπτήρια φτερά της ουράς, για να στολίσουν τα κεφάλια των ιερέων. Δεδομένου ότι οι Τολτέκες και μετά από αυτούς οι Αζτέκοι στο Μεξικό λάτρευαν το πουλί ως θεότητα Tlahuizcalpantecuhtli ή Quetzalcoatl, δεν το θανάτωναν, το αιχμαλώτιζαν για να αφαιρέσουν τα φτερά του. Όποιος σκότωνε το ιερό τους πουλί τιμωρούνταν με θάνατο.
🐦Στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν έφτασε στο Μεξικό ο Ισπανός κονκισταδόρος Ερνάν Κορτές, οι Αζτέκοι τού έκαναν δώρο ένα κάλυμμα για το κεφάλι φτιαγμένο από φτερά κετζάλ. Μόνο η βασιλική οικογένεια των Αζτέκων είχε το προνόμιο να φοράει τόσο πολύτιμα στολίδια. Τα πρασινογάλαζα φτερά του κετζάλ μπορεί να θεωρούνταν πολυτιμότερα ακόμα και από το χρυσάφι. Στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου υπάρχει το κάλυμμα για το κεφάλι με τα φτερά κετζάλ που έδωσαν οι Αζτέκοι στον Ερνάν Κορτές.
🐦Στην προφορική παράδοση του Quiché, είχε αρχικά μόνο πράσινο φτέρωμα. Έλαβε το κόκκινο στήθος του μετά την κατάκτηση της αυτοκρατορίας Quiché από τον Ισπανό κατακτητή Pedro de Alvarado το 1524-1525. Το κετζάλ λέγεται ότι έχει λουσμένο το στήθος του, στο αίμα του δολοφονημένου τελευταίου βασιλιά του Quiché, Tecun Uman, με αποτέλεσμα, το στήθος του αρσενικού Quetzal έγινε κόκκινο και υπήρξε σύμβολο πένθους για τον τελευταίο βασιλιά του Quiché, Tecun Uman, και την επακόλουθη απώλεια της ελευθερίας των ανθρώπων.
🐦Ο θρύλος λέει ότι το κετζάλ πεθαίνει στη αιχμαλωσία, για τον λόγο αυτό, θεωρείται επίσης σύμβολο της ελευθερίας.
🐦Το κετζάλ έγινε εραλδικό ζώο της Γουατεμάλας. Το νόμισμα της Γουατεμάλας φέρει το όνομά του.
Κετζάλ θεωρούνται τα γένη Φαρόμακρος (Pharomachrus) και Ευπτιλώτης (Euptilotis)
🔸Γένος Φαρόμακρος (Pharomachrus)🐦Ο όρος κετζάλ "quetzal", αρχικά χρησιμοποιήθηκε μόνο για το είδος Pharomachrus mocinno, αλλά τώρα συμπεριλαμβάνει όλα τα μέλη των γενών φαρόμακρος (Pharomachrus) 5 είδη και ευπτιλώτης (Euptilotis) μονοτυπικό.
🐦Το κετζάλ θεωρείτο ιερό πουλί και είχε κυρίαρχο ρόλο στην προκολομβιανή μυθολογία. Κυνηγήθηκε από τους προκολομβιανούς πολιτισμούς για τα εντυπωσιακά μακριά καλυπτήρια φτερά της ουράς, για να στολίσουν τα κεφάλια των ιερέων. Δεδομένου ότι οι Τολτέκες και μετά από αυτούς οι Αζτέκοι στο Μεξικό λάτρευαν το πουλί ως θεότητα Tlahuizcalpantecuhtli ή Quetzalcoatl, δεν το θανάτωναν, το αιχμαλώτιζαν για να αφαιρέσουν τα φτερά του. Όποιος σκότωνε το ιερό τους πουλί τιμωρούνταν με θάνατο.
🐦Στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν έφτασε στο Μεξικό ο Ισπανός κονκισταδόρος Ερνάν Κορτές, οι Αζτέκοι τού έκαναν δώρο ένα κάλυμμα για το κεφάλι φτιαγμένο από φτερά κετζάλ. Μόνο η βασιλική οικογένεια των Αζτέκων είχε το προνόμιο να φοράει τόσο πολύτιμα στολίδια. Τα πρασινογάλαζα φτερά του κετζάλ μπορεί να θεωρούνταν πολυτιμότερα ακόμα και από το χρυσάφι. Στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου υπάρχει το κάλυμμα για το κεφάλι με τα φτερά κετζάλ που έδωσαν οι Αζτέκοι στον Ερνάν Κορτές.
🐦Στην προφορική παράδοση του Quiché, είχε αρχικά μόνο πράσινο φτέρωμα. Έλαβε το κόκκινο στήθος του μετά την κατάκτηση της αυτοκρατορίας Quiché από τον Ισπανό κατακτητή Pedro de Alvarado το 1524-1525. Το κετζάλ λέγεται ότι έχει λουσμένο το στήθος του, στο αίμα του δολοφονημένου τελευταίου βασιλιά του Quiché, Tecun Uman, με αποτέλεσμα, το στήθος του αρσενικού Quetzal έγινε κόκκινο και υπήρξε σύμβολο πένθους για τον τελευταίο βασιλιά του Quiché, Tecun Uman, και την επακόλουθη απώλεια της ελευθερίας των ανθρώπων.
🐦Ο θρύλος λέει ότι το κετζάλ πεθαίνει στη αιχμαλωσία, για τον λόγο αυτό, θεωρείται επίσης σύμβολο της ελευθερίας.
🐦Το κετζάλ έγινε εραλδικό ζώο της Γουατεμάλας. Το νόμισμα της Γουατεμάλας φέρει το όνομά του.
Κετζάλ θεωρούνται τα γένη Φαρόμακρος (Pharomachrus) και Ευπτιλώτης (Euptilotis)
◾Εστεμμένο κετζάλ, (Pharomachrus antisianus)
◾Χρυσοκέφαλο κετζάλ, (Pharomachrus auriceps)
◾Λευκόραμφο κετζάλ, (Pharomachrus fulgidus)
◾Περίλαμπρο κετζάλ, (Pharomachrus mocinno)
◾Πολύχρωμο κετζάλ, (Pharomachrus pavoninus)
🔸Γένος Ευπτιλώτης (Euptilotis)
◾Eared quetzal (Euptilotis neoxenus)
Κείμενο: Ζιάκας Ηλίας
Ετικέτες:
Εξωτικά
Ευχαριστούμε που διαβάσατε την ανάρτηση Φαρόμακρος
