Γεράκια - Ορνιθοπανίδα Γεράκια

Γεράκια

Γεράκια, Ιέραξ (Falco)
Γένος ημερόβιων αρπακτικών πτηνών. Ανήκει στην οικογένεια Ιερακίδες (Falconidae). Η οικογένεια περιλαμβάνει περίπου 60 είδη. Το φτέρωμα είναι συνήθως καφέ, λευκό, μαύρο και γκρι. Υπάρχει μεγάλη διαφορά στο φτέρωμα των αρσενικών και θηλυκών.
Διαφέρουν από τα άλλα Ιερακόμορφα (Falconiformes) στον τρόπο με τον οποίο σκοτώνουν το θήραμα, οι Ιερακίδες με το ράμφος τους, σε αντίθεση με τα άλλα Ιερακόμορφα που χρησιμοποιούν τα γαμψά νύχια για να θανατώσουν το θήραμά τους.
Τα μεγάλα ζωηρά μάτια των γερακιών βρίσκονται στις πλευρές της κεφαλής, ενώ το ράμφος τους είναι κοντό, ισχυρό και κυρτό, καλυμμένο στη βάση του από μια δερματική πτυχή, που λέγεται κηρός. Το γεράκι διαθέτει στην άνω γνάθο ένα ζευγάρι ψευδών πλευρικών δοντιών.
Οι φτερούγες, σφιχτές και μυτερές, εξασφαλίζουν ένα γρήγορο και ελαφρύ πέταγμα, η ουρά τους είναι λεπτή, ενώ τα πόδια τους καταλήγουν σε τέσσερα δάχτυλα, τρία εμπρός και ένα πίσω, οπλισμένα με ισχυρούς κυρτούς γαμψώνυχες. Τα γεράκια ζουν συνήθως στα δάση και τρέφονται με μικρά θηλαστικά, πουλιά και έντομα, που τα κυνηγούν την ημέρα.

Το θηλυκό γεννά 2-3 και σπανιότερα 4 αβγά μέτριου μεγέθους, με χρώμα ερυθρό ή υπέρυθρο και φαιές κηλίδες.
Την ανατροφή των νεοσσών αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς, οι οποίοι ζουν πάντοτε σε ζεύγη και φτιάχνουν τη φωλιά τους πάνω στα δέντρα ή σε αβαθή λάκκο στη γη.
Τα είδη των βόρειων περιοχών μεταναστεύουν τον χειμώνα προς το νότο.
Τα γεράκια εκπαιδεύονται ακόμη και σήμερα για ορισμένα είδη κυνηγιού.
Στην Ελλάδα συναντώνται διάφορα είδη γ., μόνιμα ή περαστικά, τα οποία είναι γνωστά με διάφορες κοινές ονομασίες όπως πετρίτες, κιρκινέζια κ.ά. Από τα περίπου 38 είδη γ. του γένους Falco, τα κυριότερα είναι τα Falco peregrinus, Falco naumanni, Falco tinnunculus, Falco vespertinus, Falco eleonorae, Falco columbarius, Falco biarmicus και Falco rusticolus, η περιγραφή των οποίων ακολουθεί παρακάτω.


Πετρίτης (Falco peregrinus)
Το είδος Falco peregrinus (κοινώς, πετρίτης), μήκους 38-48 εκ., έχει γκριζοκύανο φτέρωμα στη ράχη και υπόλευκο στην κοιλιά με σκούρες κηλίδες που σχηματίζουν ραβδώσεις. Τα διάφορα υποείδη του ζουν σχεδόν σε όλον τον κόσμο, εκτός της Αυστραλίας. Βρίσκονται σε ποικίλα ενδιαιτήματα, εκτός από τα τροπικά δάση και τις παγωμένες αρκτικές περιοχές, όπως σε τούνδρες, σαβάνες, στέπες, ξηρές άγονες περιοχές, παραθαλάσσιες ακτές, βουνά κλπ. Είναι μεταναστευτικό πουλί, γι’ αυτό εκτός από πετρίτης αναφέρεται κοινώς και ως μετανάστης. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με πουλιά και είναι το ταχύτερο ζώο του πλανήτη· η ταχύτητα με την οποία εφορμά και κυνηγά άλλα πουλιά στον αέρα ξεπερνά τα 300 χλμ. την ώρα. Ο πετρίτης χρησιμοποιείται συχνά, ύστερα από εκπαίδευση, στο κυνήγι.
Ο Πετρίτης θεωρείται το κατεξοχήν γεράκι και το πιο γρήγορο πλάσμα σε αυτόν τον πλανήτη. Οταν εφορμά αναπτύσσει ταχύτητες που ξεπερνούν τα 270 χιλιόμετρα...

Κιρκινέζι (Falco naumanni)
Το Falco naumanni είναι ευρύτατα διαδεδομένο στην Ελλάδα, όπου είναι γνωστό ως κιρκινέζι. Πρόκειται για γ. μέτριου μεγέθους, με μήκος σώματος περίπου 35 εκ. και άνοιγμα φτερών μέχρι 80 εκ. Το αρσενικό έχει γκριζογάλανο κεφάλι και ουρά, καστανοκόκκινη ράχη και κρεμ κοιλιά με κηλίδες. Η ουρά του είναι μακριά και φέρει στην άκρη μια φαρδιά μαύρη ταινία. Το θηλυκό έχει καστανοκόκκινο φτέρωμα, πιο φωτεινό στην κοιλιά, με καφέ ραβδώσεις. Η εξάπλωση του είδους περιλαμβάνει όλες τις εύκρατες και θερμές περιοχές του Παλαιού Κόσμου, από την Ισπανία μέχρι τη βορειοανατολική Κίνα και τη βόρεια Αφρική, με ενδιαιτήματα τύπου στέπας, καλλιέργειες σιτηρών, λιβάδια, φρύγανα και αραιές δασοσκεπείς εκτάσεις. Τον χειμώνα μεταναστεύει και διαχειμάζει στην Αφρική, Ν της Σαχάρας.
Τρέφεται κυρίως με μεγάλα έντομα, σπανιότερα με τρωκτικά και σαύρες. Το κιρκινέζι εμφανιζόταν συχνά το καλοκαίρι στην ελληνική ύπαιθρο, όπου φώλιαζε σε τρύπες δέντρων, σε παλιά κτίσματα, κεραμίδια σπιτιών κ.α. Τα τελευταία χρόνια, οι πληθυσμοί του έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω των φυτοφαρμάκων, της καταστροφής των βιοτόπων τους, της έλλειψης τροφής και του παράνομου κυνηγιού. Το πουλί αυτό συμπεριλαμβάνεται πλέον στα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση.
Είναι ένα πολύ ευέλικτο πουλί, άφοβο και θορυβώδες. Δημιουργεί σμήνη. Τρέφεται κυρίως με έντομα και θεωρείται επωφελές για τη γεωργία...

Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus)
Το Falco tinnunculus φτάνει σε μήκος τα 35 εκ., έχει άνοιγμα φτερούγων περίπου 70 εκ. και μοιάζει πολύ με το προηγούμενο είδος. Ζει στην κεντρική και βόρεια Ασία, στην Ευρώπη και στην Αφρική, όπου διαβιεί σε αραιές δασώδεις περιοχές, σε ακτές, σε καλλιεργημένες εκτάσεις, ακόμα και σε κατοικημένες περιοχές. Φωλιάζει σε απόκρημνους βράχους, δέντρα, κτίρια, ενώ συχνά χρησιμοποιεί φωλιές που έχουν αφήσει άλλα πουλιά. Παραμένει πολλές ώρες στον αέρα, αναζητώντας το θήραμά του και πολλές φορές φτερουγίζει επιτόπου στο ίδιο σημείο πάνω από τη λεία του (μετεωρισμός). Επειδή δεν πετά αρκετά γρήγορα, δεν μπορεί να κυνηγήσει πουλιά και καταφεύγει κυρίως στα τρωκτικά, στα ερπετά και στα έντομα.
Ζει στην κεντρική και βόρεια Ασία, στην Ευρώπη και στην Αφρική.
Στην Ελλάδα βρίσκεται παντού, σε ηπειρωτικές περιοχές και σε νησιά, όπου είναι γνωστό ως βραχοκιρκίνεζο. Εμφανίζεται τον Φεβρουάριο, ενώ αναπαράγεται και αποδημεί προς τον νότο κατά τον Νοέμβριο.
Το αρσενικό είναι καστανοκόκκινο με μαύρες κηλίδες στο πάνω μέρος του σώματος ενώ το κάτω μέρος είναι υπόλευκο με σκούρες καφέ κηλίδες...

Μαυροκιρκίνεζο (Falco vespertinus)
Το Falco vespertinus (κοινώς, μαυροκιρκίνεζο) είναι μικρόσωμο, με μήκος περίπου 30 εκ. Το αρσενικό έχει κυανόμαυρο φτέρωμα το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το ράμφος, τον οφθαλμικό δακτύλιο και τα πόδια του, τα οποία έχουν ζωηρό κόκκινο χρώμα. Το θηλυκό έχει γκρίζα ραβδωτή ράχη και φτερούγες, ξανθοκόκκινο κεφάλι και ανοιχτόχρωμο πρόσωπο με μαύρη μάσκα. Ζει στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη και στην Ασία, και διαχειμάζει στην Αφρική. Κυνηγά κυρίως έντομα, ιδιαίτερα ακρίδες, γι’ αυτό θεωρείται ωφέλιμο στη γεωργία.
Μακρυές φτερούγες. Κοντή ουρά, Ράμφος, οφθαλμικός δακτύλιος, πόδια ερυθρο-πορτοκαλί. Αρσενικό μαυρότεφρο-μαύρο πανω και κάτω...

Δεντρογέρακο (Falco subbuteo)
Το Falco subbuteo δεν υπερβαίνει σε μήκος τα 35 εκ. Έχει κυανόμαυρο φτέρωμα στη ράχη, ενώ στην κοιλιά είναι λευκωπό με μαύρα στίγματα που σχηματίζουν ραβδώσεις· ο λαιμός του είναι λευκός και τα πόδια του καλύπτονται από κανελί πούπουλα. Τρέφεται με μεγάλα έντομα και πουλιά. Ζει στην Ευρώπη και στη βόρεια και κεντρική Ασία, και διαχειμάζει στις νότιες περιοχές. Στην Ελλάδα είναι γνωστό ως δενδρογέρακας ή δενδρογέρακο. Εμφανίζεται την άνοιξη και παραμένει έως τον χειμώνα, οπότε μεταναστεύει στον νότο. Πρόκειται για σπάνιο είδος απειλούμενο με εξαφάνιση.
Το Δεντρογέρακο (Falco subbuteo) είναι ένα μικρό γεράκι, χαρακτηριστικό του οποίου είναι το εντυπωσιακό πυρόξανθο χρώμα στα...

Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae)
Το Falco eleonorae (κοινώς, μαυροπετρίτης) είναι γενικώς σπάνιο είδος, πολύ γνωστό όμως στην Ελλάδα, όπου παραμένει όλο τον χρόνο. Το μήκος του σπάνια φτάνει τα 40 εκ. και εμφανίζεται σε δύο μορφές, μία με σκούρο καστανό ομοιόμορφο φτέρωμα και μία ανοιχτότερη, με καστανή ράχη και ανοιχτόχρωμη ραβδωτή κοιλιά. Ζει στα ερημικά νησιά του Αιγαίου και διαχειμάζει στα νοτιότερα μέρη της Ελλάδας. Τρέφεται με έντομα, εκτός από την περίοδο της επώασης, κατά τον Αύγουστο, οπότε τρέφεται με άλλα πουλιά.
Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα σκουρόχρωμο, μεσαίου μεγέθους μεταναστευτικό γεράκι με μακριές φτερούγες το οποίο εμφανίζεται στη Μεσόγειο...

Νανογέρακο (Falco columbarius)
Το Falco columbarius (κοινώς, νανογέρακας) είναι μικρόσωμο, μήκους μόλις 27-30 εκ. Το αρσενικό έχει γκριζογάλαζη ράχη, ενώ τα κατώτερα μέρη του σώματος είναι πορτοκαλόχρωμα με ραβδώσεις. Το θηλυκό είναι μεγαλύτερο, με σκούρο καστανό φτέρωμα στη ράχη και λευκωπή κοιλιά με καφέ στίγματα. Πετά γρήγορα και ακανόνιστα και κυνηγά διάφορα πτηνά με μεγάλη ταχύτητα. Ζει σε ανοιχτές περιοχές, από ακτές και αγρούς μέχρι ξηρούς θαμνώνες. Αναπαράγεται στις βόρειες περιοχές τις Ασίας, της Ευρώπης και της Αμερικής και τον χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα. Στην Ελλάδα έρχεται για να διαχειμάσει.
Ο Νανογέρακας (Falco columbarius) είναι το μικρότερο αρπακτικό της Ευρώπης αλλά από τα μαχητικότερα μακρυφτέρουγο γεράκι...

Χρυσογέρακο (Falco biarmicus)
Το Falco biarmicus (κοινώς, χρυσογέρακας) μοιάζει στην εμφάνιση με τον πετρίτη, μόνο που έχει πιο ανοιχτόχρωμο φτέρωμα και είναι λιγότερο ταχύ. Ζει κυρίως στα Βαλκάνια, στη Μικρά Ασία και στην Αφρική. Συναντάται σχεδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα, όπου φωλιάζει κυρίως σε βραχώδεις περιοχές και κυνηγά μικρά πουλιά.
Το όνομα Χρυσογέρακας προέρχεται από το χαρακτηριστικό χρώμα στο πάνω μέρος του κεφαλιού.  Το φτέρωμα του ανάλογα με το υποείδος ποικίλει...

Ερημοπετρίτης (Falco pelegrinoides
Εντάσσεται στους πετρίτες για το μέγεθός του (σαν της κουρούνας) και όταν κάθεται, για το χοντρό μαύρο, στρογγυλεμένο μουστάκι...

Στεπογέρακο (Falco cherrug)
Το Στεπογέρακο είναι μεγαλόσωμο γεράκι που έχει παρατηρηθεί και φωτογραφηθεί στο παρελθόν στην περιοχή. Πρόκειται για είδος που έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φορές στην Ελλάδα.
ασπρογέρακας Falco rusticolus
Το Falco rusticolus (κοινώς, ασπρογέρακας) είναι το μεγαλύτερο πουλί της ομάδας και δεν συναντάται στην Ελλάδα. Είναι εντυπωσιακό και δυνατό γ., μήκους περίπου 55 εκ. Εμφανίζεται σε τρεις μορφές: λευκή, σκούρα γκρίζα και μια ενδιάμεση μορφή με ανοιχτό γκρίζο φτέρωμα. Ζει στις βόρειες αρκτικές περιοχές της Γροιλανδίας, του Καναδά, της Ισλανδίας και της Σκανδιναβίας.
Ετικέτες: Ιερακίδες, Ιερακόμορφα, Οικογένεια

Ευχαριστούμε που διαβάσατε την ανάρτηση Γεράκια

Back To Top