Ερημογέρακο (Falco concolor) 
Το Ερημογέρακο (Falco concolor) και ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) είναι δύο είδη γερακιών με πολύ μεγάλες ομοιότητες στον τρόπο ζωής. Παρόλο που κατά την περίοδο της αναπαραγωγής τα συναντάμε σε τελείως διαφορετικό βιότοπο (σε έρημο το πρώτο και σε θάλασσα το δεύτερο), αντιμετωπίζουν και τα δύο εξίσου δύσκολες και ακραίες συνθήκες διαβίωσης. Το ερημογέρακο μεταναστεύει δύο φορές τον χρόνο από τον χώρο αναπαραγωγής στον χώρο διαχείμασης όπως και ο μαυροπετρίτης κι αυτό είναι που αναγκάζει και τα δύο είδη να διαφοροποιούν της τροφικές τους συνήθειες αλλά και γενικότερα την κυνηγετική τους συμπεριφορά αναλόγως με το που βρίσκονται κάθε φορά.
Ιερακόμορφα | Γεράκια
Από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Απρίλη-Μάη τα ερημογέρακα ξεχειμωνιάζουν στην Μαδαγασκάρη και στα γύρω από αυτήν νησιά. Ένας μικρός αριθμός ξεχειμωνιάζει και σε μέρος των ανατολικών ακτών της Αφρικής. Εδώ τα συναντάμε κυρίως σε ανοιχτές περιοχές, σαβάνες βάλτους και έλη.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός του είδους ανέρχεται σε 10 – 20 χιλιάδες ζευγάρια.
Αναπαράγεται και αυτό όπως και ο μαυροπετρίτης, μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου, όπου και εστιάζει όλη την κυνηγετική του δραστηριότητα στα μεταναστευτικά είδη πουλιών που περνούν εκείνη την εποχή από την περιοχή και που αποτελούν μια πλούσια πηγή τροφής για το μεγάλωμα των νεοσσών του.
Λίγα πράγματα είναι γνωστά δυστυχώς για τη βιολογία του είδους. Ξέρουμε ότι κατά την διάρκεια της αναπαραγωγής συχνάζει σε αμμώδεις έρημους όπου κυνηγά μικρόπουλα ανάμεσα στους αμμόλοφους, σε βραχώδη απόκρημνα βουνά και σε απομονωμένα και απροσπέλαστα νησάκια. Τον πληθυσμό που αναπαράγεται στην Ερυθρά Θάλασσα τον συναντάμε σε κοραλλιογενείς αμμώδεις νησίδες που επικρατούν ακραίες συνθήκες ζέστης και υγρασίας.
Το ερημογέρακο δε φωλιάζει σε αποικίες όπως ο μαυροπετρίτης, παρόλα αυτά έχουν βρεθεί σε ορισμένες περιοχές χαλαρές ομάδες μέχρι και 100 ζευγάρια σε μια έκταση 40 χλμ², σε αντίθεση, με τον μαυροπετρίτη του οποίου 80 φωλιές έχουν βρεθεί σε μια έκταση 2,5 εκταρίων. Επίσης δεν κυνηγά σε ομάδες αλλά κυρίως μόνο του ή το πολύ σε ζευγάρια. Ένας από τους ελάχιστους ορνιθολόγος που επισκέφτηκαν τις νησίδες που αναπαράγεται το ερημογέρακο στην Ερυθρά θάλασσα, ανέφερε, ότι το είδε να κάθεται στις κορυφές των βράχων ή πάνω σε θάμνους και από εκεί να ψάχνει για μεταναστευτικά πουλιά όπως κάνει σε αρκετές περιπτώσεις και ο μαυροπετρίτης. Από εκεί, αν εντοπίσει κάποιο θήραμα που περνά χαμηλά στο ύψος της θάλασσας, εφορμά από πάνω του με μεγάλη ταχύτητα και το πιάνει. Αν περνά από πάνω του τότε ανεβαίνει πιο ψηλά και από εκεί με μικρής κλήσης εφορμήσεις και μικρά σταματήματα πιάνει το θύμα του από πίσω.
Το κατεξοχήν θήραμά του είναι ο μικρός πράσινος μελισσοφάγος (Merops orientalis), αλλά πιάνει και μεγαλύτερα πουλιά όπως τσαλαπετεινούς, συκοφάγους, μελισσοφάγους, κιτρινοσουσουράδες, οχθοχελίδονα κ.α. Τα πουλιά που αναπαράγονται στην έρημο της Λιβύης τρέφονται κυρίως με μικρότερα είδη όπως φυλλοσκόπους και τσιροβάκους.
Το ερημογέρακο και ο μαυροπετρίτης δεν έχουν μόνο μεγάλες ομοιότητες κατά την περίοδο της αναπαραγωγής αλλά και κατά την διάρκεια της μετανάστευσης και της διαχείμασης. Κατά την διάρκεια της παραμονής στους χώρους διαχείμασης και τα δύο αλλάζουν τις τροφικές τους προτιμήσεις από πουλιά σε έντομα. Και των δύο ειδών η τροφή αποτελείται από διάφορα είδη εντόμων που τα πιάνουν πετώντας σε μικρές ομάδες. Τρέφονται κυρίως με νευρόπτερα, ακρίδες, τερμίτες, ιπτάμενα μυρμήγκια κ.α. Ειδικά το ερημογέρακο αυτήν την περίοδο κυνηγά αργά το απόγευμα και νυχτερίδες η οποίες αποτελούν ένα πολύ μεγάλο μέρος της τροφής του.
Από παρατηρήσεις που έχουν γίνει στους χώρους διαχείμασης το ερημογέρακο είναι πιο κοινό και οι αριθμοί του τουλάχιστον δέκα φορές μεγαλύτεροι από του μαυροπετρίτη. Οι λόγοι που ανάγκασαν το ερημογέρακο και τον μαυροπετρίτη να διαχειμάζουν στην Μαδαγασκάρη, είναι γιατί τις άλλες περιοχές στην Αφρική τις έχουν καταλάβει άλλα είδη εντομοφάγων γερακιών που έρχονται να διαχειμάσουν στην Αφρική από την Ευρασία και τα ανταγωνίζονται στην τροφή.
Κείμενο: Θόδωρος Κομηνός
www.ornithologiki.gr
Το Ερημογέρακο (Falco concolor) και ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) είναι δύο είδη γερακιών με πολύ μεγάλες ομοιότητες στον τρόπο ζωής. Παρόλο που κατά την περίοδο της αναπαραγωγής τα συναντάμε σε τελείως διαφορετικό βιότοπο (σε έρημο το πρώτο και σε θάλασσα το δεύτερο), αντιμετωπίζουν και τα δύο εξίσου δύσκολες και ακραίες συνθήκες διαβίωσης. Το ερημογέρακο μεταναστεύει δύο φορές τον χρόνο από τον χώρο αναπαραγωγής στον χώρο διαχείμασης όπως και ο μαυροπετρίτης κι αυτό είναι που αναγκάζει και τα δύο είδη να διαφοροποιούν της τροφικές τους συνήθειες αλλά και γενικότερα την κυνηγετική τους συμπεριφορά αναλόγως με το που βρίσκονται κάθε φορά.
Ιερακόμορφα | Γεράκια
Ιερακίδες
Κιρκινέζι
Βραχοκιρκίνεζο
Μαυροκιρκίνεζο
Νανογέρακο
Δεντρογέρακο
Μαυροπετρίτης
Ερημογέρακο
Χρυσογέρακο
Στεπογέρακο
Πετρίτης
Ασπρογέρακας
Ερημοπετρίτης
Πιο συγκεκριμένα τώρα, το ερημογέρακο σε αντίθεση με τον μαυροπετρίτη, την περίοδο της αναπαραγωγής το συναντάμε σε ένα τελείως ακραίο φυσικό περιβάλλον όπως είναι η έρημος και ποιο συγκεκριμένα στην έρημο της ανατολικής Σαχάρας και στην Αραβική Χερσόνησο. Η κατανομή του αυτήν την περίοδο, φτάνει στα δυτικά μέχρι και την έρημο της Λιβύης, ανατολικά μέχρι τις ακτές του Ομάν και του Ιράν στον Περσικό Κόλπο και βόρεια μέχρι το Ισραήλ όπου φωλιάζει ένας μικρός πληθυσμός 200 ζευγαριών. Κιρκινέζι
Βραχοκιρκίνεζο
Μαυροκιρκίνεζο
Νανογέρακο
Δεντρογέρακο
Μαυροπετρίτης
Ερημογέρακο
Χρυσογέρακο
Στεπογέρακο
Πετρίτης
Ασπρογέρακας
Ερημοπετρίτης
Από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Απρίλη-Μάη τα ερημογέρακα ξεχειμωνιάζουν στην Μαδαγασκάρη και στα γύρω από αυτήν νησιά. Ένας μικρός αριθμός ξεχειμωνιάζει και σε μέρος των ανατολικών ακτών της Αφρικής. Εδώ τα συναντάμε κυρίως σε ανοιχτές περιοχές, σαβάνες βάλτους και έλη.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός του είδους ανέρχεται σε 10 – 20 χιλιάδες ζευγάρια.
Αναπαράγεται και αυτό όπως και ο μαυροπετρίτης, μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου, όπου και εστιάζει όλη την κυνηγετική του δραστηριότητα στα μεταναστευτικά είδη πουλιών που περνούν εκείνη την εποχή από την περιοχή και που αποτελούν μια πλούσια πηγή τροφής για το μεγάλωμα των νεοσσών του.
Λίγα πράγματα είναι γνωστά δυστυχώς για τη βιολογία του είδους. Ξέρουμε ότι κατά την διάρκεια της αναπαραγωγής συχνάζει σε αμμώδεις έρημους όπου κυνηγά μικρόπουλα ανάμεσα στους αμμόλοφους, σε βραχώδη απόκρημνα βουνά και σε απομονωμένα και απροσπέλαστα νησάκια. Τον πληθυσμό που αναπαράγεται στην Ερυθρά Θάλασσα τον συναντάμε σε κοραλλιογενείς αμμώδεις νησίδες που επικρατούν ακραίες συνθήκες ζέστης και υγρασίας.
Το ερημογέρακο δε φωλιάζει σε αποικίες όπως ο μαυροπετρίτης, παρόλα αυτά έχουν βρεθεί σε ορισμένες περιοχές χαλαρές ομάδες μέχρι και 100 ζευγάρια σε μια έκταση 40 χλμ², σε αντίθεση, με τον μαυροπετρίτη του οποίου 80 φωλιές έχουν βρεθεί σε μια έκταση 2,5 εκταρίων. Επίσης δεν κυνηγά σε ομάδες αλλά κυρίως μόνο του ή το πολύ σε ζευγάρια. Ένας από τους ελάχιστους ορνιθολόγος που επισκέφτηκαν τις νησίδες που αναπαράγεται το ερημογέρακο στην Ερυθρά θάλασσα, ανέφερε, ότι το είδε να κάθεται στις κορυφές των βράχων ή πάνω σε θάμνους και από εκεί να ψάχνει για μεταναστευτικά πουλιά όπως κάνει σε αρκετές περιπτώσεις και ο μαυροπετρίτης. Από εκεί, αν εντοπίσει κάποιο θήραμα που περνά χαμηλά στο ύψος της θάλασσας, εφορμά από πάνω του με μεγάλη ταχύτητα και το πιάνει. Αν περνά από πάνω του τότε ανεβαίνει πιο ψηλά και από εκεί με μικρής κλήσης εφορμήσεις και μικρά σταματήματα πιάνει το θύμα του από πίσω.
Το κατεξοχήν θήραμά του είναι ο μικρός πράσινος μελισσοφάγος (Merops orientalis), αλλά πιάνει και μεγαλύτερα πουλιά όπως τσαλαπετεινούς, συκοφάγους, μελισσοφάγους, κιτρινοσουσουράδες, οχθοχελίδονα κ.α. Τα πουλιά που αναπαράγονται στην έρημο της Λιβύης τρέφονται κυρίως με μικρότερα είδη όπως φυλλοσκόπους και τσιροβάκους.
Το ερημογέρακο και ο μαυροπετρίτης δεν έχουν μόνο μεγάλες ομοιότητες κατά την περίοδο της αναπαραγωγής αλλά και κατά την διάρκεια της μετανάστευσης και της διαχείμασης. Κατά την διάρκεια της παραμονής στους χώρους διαχείμασης και τα δύο αλλάζουν τις τροφικές τους προτιμήσεις από πουλιά σε έντομα. Και των δύο ειδών η τροφή αποτελείται από διάφορα είδη εντόμων που τα πιάνουν πετώντας σε μικρές ομάδες. Τρέφονται κυρίως με νευρόπτερα, ακρίδες, τερμίτες, ιπτάμενα μυρμήγκια κ.α. Ειδικά το ερημογέρακο αυτήν την περίοδο κυνηγά αργά το απόγευμα και νυχτερίδες η οποίες αποτελούν ένα πολύ μεγάλο μέρος της τροφής του.
Από παρατηρήσεις που έχουν γίνει στους χώρους διαχείμασης το ερημογέρακο είναι πιο κοινό και οι αριθμοί του τουλάχιστον δέκα φορές μεγαλύτεροι από του μαυροπετρίτη. Οι λόγοι που ανάγκασαν το ερημογέρακο και τον μαυροπετρίτη να διαχειμάζουν στην Μαδαγασκάρη, είναι γιατί τις άλλες περιοχές στην Αφρική τις έχουν καταλάβει άλλα είδη εντομοφάγων γερακιών που έρχονται να διαχειμάσουν στην Αφρική από την Ευρασία και τα ανταγωνίζονται στην τροφή.
Κείμενο: Θόδωρος Κομηνός
www.ornithologiki.gr
