Μπεκάτσα - Ορνιθοπανίδα Μπεκάτσα

Μπεκάτσα

Μπεκάτσα, σκολόπαξ ο αγροδίαιτος (Scolopax Rusticola)
Πουλί της οικογένειας των σκολοπακιδών, της τάξης των χαραδριόμορφων, με φτέρωμα καστανο-κοκκινωπό και κιτρινωπές και γκρίζες εγκάρσιες λωρίδες. Η μ. φτάνει συνολικό μήκος 35-40 εκ. και τρέφεται με έντομα, σκουλήκια και μαλάκια, τα οποία αναζητά στα βαλτώδη εδάφη και στους καλαμιώνες κατά μήκος των ποταμών, όπου πετά το βράδυ· την ημέρα κρύβεται στις λόχμες. Η μ. είναι διαδεδομένη στην Ευρασία και στη Βόρεια Αμερική· στην Ελλάδα απαντά ως αποδημητική, που έρχεται το φθινόπωρο κατά μεγάλα σμήνη ή διαβατική, συνεχίζοντας το ταξίδι προς τις νότιες χώρες. Υφίσταται έντονο κυνήγι για το εύγευστο κρέας της. Η μπεκάτσα (scolopax rusticola), γνωστή και στην Ελλάδα ως αποδημητική ή και διαβατική. Η μπεκάτσα αναζητά τη τροφή της σε βαλτώδη εδάφη και ιδιαίτερα στις όχθες των ποταμών.

Χαραδριόμορφα | Σκολοπακίδες





Αναπαραγωγή: Η μπεκάτσα αναπαράγεται στην Ασία και στην Ευρώπη. Στην Ασία αναπαράγεται στη Σιβηρία, στα Ιμαλάια, στα όρη Τίαν Σαν, στη Βόρεια Μογγολία, την Μαντζουρία και την Ιαπωνία. Στην Ευρώπη αναπαράγεται στα Νότια όρια των δασών της Ρωσίας, Φιλανδία και Νορβηγία, νότια του Καυκάσου, Κριμαία, Ρουμανία, Βουλγαρία, πρώην Γιουγκοσλαβία, Βόρια Ιταλία και Πυρηναία. Αρχίζει να γεννάει τα αυγά της το Μάρτιο με αποκορύφωμα τα μέσα Μαρτίου ως τα μέσα του Απριλίου, οι πιο όψιμες φωλιές έχουν βρεθεί ως τα μέσα Ιουλίου(Morgan and Shorten 1974). Γεννάει τα αυγά της στο έδαφος. Μέσα σε δάση φτιάχνει τη φωλιά της σε χαμηλή βλάστηση, στα βάτα και κοντά στη βάση των κορμών των δένδρων. Επίσης σε λιβάδια ,σε ελώδεις περιοχές και ερεικώνες, κρυμμένη σε χαμηλή ή μετρίου ύψους βλάστηση.
- ΕΤΥΜΟΛΟΛΟΓΙΑ Η λέξη έχει σχηματιστεί πιθανότατα από τον τον σκόλοψ*, -οπος «επίμηκες σώμα με οξύ άκρο» (λόγω τού σχήματος τού ράμφους τής μπεκάτσας) με επίθημα -αξ, -ακος.
- («ὁ μὲν κόρυδος καὶ ὁ σκολόπαξ καὶ ὄρτυξ ἐπὶ δένδρων οὐ καθίζουσιν, ἀλλ' ἐπὶ τῆς γῆς», Αριστοτέλης)
Η διάμετρος της φωλιάς είναι 12 –15 εκατοστά και το βάθος της φτάνει τα 2 με 5 εκατοστά .Η στρωμνή της φωλιάς αποτελείται από νεκρά φύλλα , ξερά χόρτα , και μερικά φτερά . Τη φωλιά τη φτιάχνει το θηλυκό. Γεννάει 2-5 αυγά . Συνήθως γεννάει μια φορά , αλλά υπάρχουν αναφορές και για δύο φωλεοποιήσεις (Witherby et al. 1940, Clausager 1973). Αν η πρώτη φωλιά καταστραφεί τότε επαναφωλεωποιεί. Ο ρυθμός ωοτοκίας είναι 1-2 ημέρες . Μόνο το θηλυκό επωάζει τα αυγά. Η επώαση ξεκινάει με τη γέννηση του τελευταίου αυγού και διαρκεί 22 ημέρες (21-24). Η εκκόλαψη είναι συγχρονισμένη (Morgan and Shorten 1974). Τα νεαρά γίνονται ανεξάρτητα στην ηλικία των 5-6 εβδομάδων(Bettmann 1975). Τα νεαρά θηλυκά είναι έτοιμα για αναπαραγωγή στην ηλικία του ενός έτους ενώ τα περισσότερα αρσενικά όταν κλείσουν το δεύτερο έτος . Το ποσοστό επιτυχίας της αναπαραγωγής ανέρχεται σε 63.8% με 3-5 μικρά για κάθε επιτυχή φωλιά (Morgan and Shorten 1974).
Η μπεκάτσα είναι μοναχικό είδος . Συνήθως μεταναστεύει μόνη της , μερικές φορές ανά δύο και σπανιότερα σε ομάδες των 6 ή περισσότερες. Σε καμιά εποχή του χρόνου δεν παρουσιάζει χωροκρατική συμπεριφορά. Την περίοδο της αναπαραγωγής μόνο το αρσενικό εμφανίζει μια ανταγωνιστική συμπεριφορά, με τα υπόλοιπα αρσενικά χωρίς όμως να μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε χωροκρατική (G J M Hirons). Με τη χρήση ραδιοπομπών αποδείχτηκε ότι είναι είδος πολυγαμικό , ένα αρσενικό μπορεί να ζευγαρώσει με περισσότερα από τέσσερα θηλυκά , χωρίς όμως να έχει αποδειχτεί αν κάποιο θηλυκό του οποίου η φωλιά καταστράφηκε ξαναζευγαρώνει με το ίδιο αρσενικό. Το θηλυκό είναι αυτό που προσκαλεί τα αρσενικά στην περιοχή του και έπειτα από πολύ μικρό χρονικό διάστημα επιλέγει αυτό με το οποίο θα ζευγαρώσει. Κατά την περίοδο του ζευγαρώματος το θηλυκό είναι δυνατόν να αλλάξει σύντροφο. Το ζευγάρι παραμένει μαζί 3-4 ημέρες. Το αρσενικό μένει κοντά στο θηλυκό για να διαπιστώσει πόσο πιστή του είναι η σύντροφος του. Το αρσενικό την επισκέπτεται σε άτακτα χρονικά διαστήματα και την εγκαταλείπει όταν γεννήσει 3-4 αυγά (G J M Hirons 1981).
Τα νεαρά μετά την ανεξαρτητοποίηση τους παραμένουν μαζί τουλάχιστον για δύο εβδομάδες. Με δακτυλιώσεις που έγιναν αποδείχτηκε ότι παραμένουν πιστά στον τόπο που γεννήθηκαν και επιστρέφουν σε αυτόν για να αναπαραχθούν χωρίς να είναι αυτό απόλυτο. Τα αρσενικά παρουσιάζουν περισσότερο αυτή τη συμπεριφορά από ότι τα θηλυκά.



Ημερήσιες μετακινήσεις
Όταν η μπεκάτσα δραστηριοποιείτε το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να πίνει λίγο νερό ή να καθαρίζει τα ποδιά και το ράμφος της. Αν το νερό βρίσκετε κοντά της τότε κινείται με τα ποδιά προς τα εκεί παρόλο που δεν είναι τόσο ευκίνητη σαν την πέρδικα το ορτύκι κτλ. αλλά μπορεί να κινείτε και να τρέχει χωρίς δυσκολία.
Κατόπιν επιδίδεται στην αναζήτηση τροφής για την οποία χρησιμοποιεί το μακρύ, στενό και ευλύγιστο ράμφος της που είναι ικανό να χώνετε σε βάθος 0,06 με 0,08 μ. μέσα στο χώμα και τα σάπια φύλλα που καλύπτουν το έδαφος και την εμποδίζουν να βρει την λεία τις κυρίως σκουλήκια και διάφορα άλλα έντομα που ζουν στην λάσπη και κάτω από τα φύλλα.
Το χειμώνα κατά τη διάρκεια της ημέρας τα πουλιά ξεκουράζονται σε τακτικές θέσεις με πυκνή κάλυψη, 16-53 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα πετούν προς τις θέσεις τροφοληψίας, επιστρέφουν ξανά στις θέσεις 23-57 λεπτά πριν το ηλιοβασίλεμα. Οι παραπάνω χρόνοι μεταβάλλονται ανάλογα με τις κρατούσες καιρικές συνθήκες , σε περίπτωση νεφοκάληψης εγκαταλείπουν τις θέσεις τους νωρίτερα και επιστρέφουν αργότερα. Τα δρομολόγια αυτά ακολουθούνται καθημερινά εκτός από μέρες υψηλού παγετού.
Τη συνήθεια αυτή της μπεκάτσας εκμεταλλεύονται, καταπατώντας το νόμο, οκνηροί και δειλοί λαθροθήρες που δεν έχουν την ικανότητα και το θάρρος να κυνηγήσουν την Bελουδομάτα στο δάσος. Το φαινόμενο αυτό της λαθροθηρίας στο «καρτέρι» έλαβε μεγάλες διαστάσεις στην Ελληνική ύπαιθρο την περασμένη χρονιά, ευχόμαστε να μη συμβεί το ίδιο και φέτος.
Με τη χρήση πομπών σε δύο περιοχές έρευνας διαπιστώθηκε ότι οι αποστάσεις που κινούνται ήταν αντίστοιχα: μέχρι 800 μέτρα στην πρώτη, ενώ στη δεύτερη που επικρατούσαν χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι –17 βαθμούς Κελσίου ήταν μέχρι 3050 μέτρα. Τα νεαρά κινούνται σε μικρότερες αποστάσεις από ότι τα ενήλικα. Σε περιόδους χιονοκάλυψης οι αποστάσεις που διανύουν είναι μικρότερες (H J Wilson). Παρατηρήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας πολλές φορές πάνω από δύο άτομα κουρνιάζουν σε απόσταση 30 μέτρων μεταξύ τους χωρίς η συμπεριφορά του ενός να επηρεάζεται από τη συμπεριφορά του άλλου. Τα αρσενικά κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής διαπληκτίζονται συχνά και το ένα καταδιώκει το άλλο μέχρι και 800 μέτρα μακριά.
Το ράμφος της μπεκάτσας είναι ένα εξαιρετικά θαυμάσιο εργαλείο, το πάνω σαγόνι είναι πολύ εύκαμπτο και εφοδιασμένο με ευαίσθητες απολήξεις νεύρων όταν χώνετε στα σάπια φύλλα ή στη λάσπη, κινείται πέρα δώθε και αν συναντά σκουλήκι, η μπεκάτσα το αντιλαμβάνεται αμέσως, κάνει βαθιά εισπνοή και κυριολεκτικά το ρουφά και το εξαφανίζει μέσα της.
Μερικοί πτηνολόγοι λένε ότι ο ήχος που προκαλεί το βήμα της μπεκάτσας στο έδαφος ασκεί στα σκουλήκια την ίδια επίδραση που προκαλεί και ο ρυθμικός ήχος της βροχής έτσι προκαλεί τους ευαίσθητους αισθητήρες των σκουληκιών και τα ανεβάζει ποιο ψηλά στην επιφάνεια για να μπορεί να τα εντοπίζει ευκολότερα.
Η διατροφή της μπεκάτσας συμπληρώνετε από μικρά μαλάκια και ακρίδες και κατά την γνώμη ορισμένων ειδικών και από σπόρους η και άλλες φυτικές ύλες.
Επειδή η μπεκάτσα διαθέτει τόσο ανεπτυγμένο σύστημα εύρεσης τροφής στο ράμφος της δεν χρειάζεται να χρησιμοποιεί καθόλου τα μάτια της στην αναζήτηση του φαγητού της άλλωστε είναι τοποθετημένα τόσο ψηλά προς το πίσω μέρος του κεφαλιού για αυτό και η διόφθαλμη όραση της είναι κάπως περιορισμένη.
Παρόλα αυτά μπορεί χωρίς να κουνήσει το κεφάλι της να βλέπει σχεδόν κάθε τι που συμβαίνει εμπρός η και πίσω της έτσι όταν κάθετε σκαμμένη κάτω μπορεί να παρατηρεί τα πάντα γύρω της χωρίς να αιφνιδιάζετε από τους εχθρούς που παραμονεύουν για να την πιάσουν.
Ο Μάρτης είναι η εποχή αναπαραγωγής. Όταν αρχίζει η ημέρα ή αργά το δειλινό, καθώς δύει ο ήλιος οι αρσενικές μπεκάτσες οι οποίες διακρίνονται εύκολα επειδή έχουν γυρισμένο προς τα κάτω το ράμφος τους. Η πτήση τους είναι ομαλή για αυτό αποτελούν εύκολη λεία για τους κυνηγούς του δάσους που ξέρουν τις συνήθειες τις και ενεδρεύουν για να την πιάσουν. Όταν πετούν βγάζουν διάφορους περίεργους ήχους από χαμηλούς μέχρι και οξείες διαπεραστικές φωνές.
Τα θηλυκά που βρίσκονται στο έδαφος και αποτελούν την αιτία για όλα τα συμβάντα κατά την εποχή αυτή, αντιδρούν προς τα αρσενικά με σφυρίγματα.
Ένα ένα τα αρσενικά κατεβαίνουν κοντά σε κάποιο θηλυκό και εκτελούν μια στοργική γαμήλια παράσταση κατά την οποία απλώνουν τις φτερούγες τους ανοίγουν την ουρά τους σαν βεντάλια και αργά αργά κυκλώνουν τα θηλυκά. ώστε να υποχωρήσουν στις διάθεσης τους. Ωστόσο η αφοσίωση δεν αποτελεί κανόνα αφού μόλις ζευγαρώσουν το αρσενικό γυρεύει για άλλη θηλυκά και η θυληκια ψάχνει για άλλο αρσενικό.
Η φωλιά χτίζετε σε μικρές τρύπες τις οποίες χτίζει η θηλυκά και τις σκεπάζουν ακατάστατα με χόρτα και νεκρά φύλλα, συχνά όμως κατασκευάζονται κοντά στις ρίζες των δέντρων. Εκεί τα θηλυκά γεννούν από 3 μέχρι 4 αυγά με κίτρινες και γκρίζες βούλες. Ύστερα από επώαση που διαρκεί 3 εβδομάδες περίπου, γίνετε η εκκόλαψη μετά την οποία οι νεοσσοί είναι σε θέση να ακολουθήσουν αμέσως την μητέρα τους και να αναζητούν τροφή μαζί της . Αξιοσημείωτο φυσικό χαρακτηριστικό των νεοσσών είναι το πολύ κοντό ράμφος τους σε σχέση με της μητέρας τους. Υπάρχουν κάποιες πληροφορίες που δεν έχουν βεβαιωθεί ακόμα ότι όταν η μπεκάτσα δει ότι κινδυνεύει, για να προστατέψει τα μωρά της τα βάζει ανάμεσα στα πόδια της τα συγκρατεί και πετά μακριά για να αποφύγει τον κίνδυνο.
Μερικά λιγότερο γνωστά στοιχεία βιολογίας της μπεκάτσας
•Στην μπεκάτσα το φύλο δεν διακρίνεται, γιατί το είδος δεν εμφανίζει φυλετικό διμορφισμό, μπορούμε να διακρίνουμε το φύλο χωρίς μεγάλη ακρίβεια από το μήκος της ουράς.
•Το μήκος του ράμφους είναι κατά μέσο όρο 7,5 εκατοστά ,εμείς έχουμε δει μπεκάτσες που το μήκος του ράμφους τους δεν ξεπερνούσε τα 3,5 εκατοστά, το ίδιο έχει παρατηρηθεί και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να έχει δοθεί ακόμα ολοκληρωμένη επιστημονική εξήγηση στο φαινόμενο αυτό.
•Στην Αγγλία έχουν παρατηρήσει μπεκάτσες να μεταφέρουν τα μικρά τους σε πτήση ανάμεσα στα πόδια και την ουρά τους ή ανάμεσα στα πόδια και το στήθος τους (W.B. Alexader).
•Το μεγαλύτερο υψόμετρο που έχει παρατηρηθεί μπεκάτσα είναι τα 3500 μέτρα στα Ιμαλάια (Voous 1960).
•Η μπεκάτσα τρέφεται με γαιοσκώληκες, νύμφες διαφόρων εντόμων κυρίως σκαθαριών, με διάφορα έντομα καθώς και με φυτική τροφή. Ανασηκώνει τα φύλα με το ράμφος της και με τα ευαίσθητα νεύρα του ανακαλύπτει την τροφή, ενώ ταυτόχρονα λόγω της πλευρικής τοποθέτησης των ματιών της μπορεί να ελέγχει την περιοχή γύρω της.
Ετικέτες: Σκολοπακίδες

Ευχαριστούμε που διαβάσατε την ανάρτηση Μπεκάτσα

Back To Top