Κόκκυξ ο ωδικός, Kούκος, Common Cuckoo (Cuculus canorus) 
Ο κούκος έχει μήκος 20-50 εκ., με άνοιγμα πτερύγων 60 εκ.· η ουρά του φέρει συχνά άσπρες λωρίδες και το ράμφος του είναι κυρτό· τα πόδια του είναι κοντά και ζυγοδάκτυλα. Είναι ωφέλιμος στη γεωργία, επειδή τρέφεται με έντομα και ειδικότερα με κάμπιες δασικών δέντρων, οι τρίχες των οποίων είναι ενοχλητικές για τα άλλα πουλιά. Λέγεται πως ο κούκος ζει παρασιτικά σε βάρος άλλων πουλιών, γιατί δεν φτιάχνει δική του φωλιά, αλλά το θηλυκό αφήνει το μοναδικό αβγό του στη φωλιά άλλων στρουθιομόρφων εντομοφάγων (όπως είναι ο κοκκινοστήθης,
Εάν η φωλιά είναι αρκετά μεγάλη, τοποθετεί απευθείας εκεί το αβγό του και αφαιρεί κατόπιν με το ράμφος του ένα από τα αβγά του ξενιστή, για να μείνει αμετάβλητος ο συνολικός αριθμός των αβγών· εάν, αντίθετα, η φωλιά είναι μικρή, ο κ. αφήνει πρώτα το δικό του αβγό στη γη, παίρνει έπειτα με το ράμφος του ένα από τη φωλιά του ξενιστή και στη θέση του τοποθετεί το δικό του.
Γενικά, το θηλυκό του κ. γεννά μονάχα ένα αβγό για κάθε φωλιά, αλλά 8-25 συνολικά κατά τη διάρκεια της περιόδου. Το αβγό του κούκου μοιάζει πολλές φορές με το αβγό του ξενιστή, αλλά είναι πιο μεγάλο και εκκολάπτεται πριν ή και συγχρόνως με τα άλλα.
Το νεογέννητο είναι τυφλό και χωρίς πούπουλα, αλλά αναπτύσσεται πιο γρήγορα από τους νεοσσούς του ξενιστή, τους οποίους τελικά πετάει έξω από τη φωλιά για να εξασφαλίσει περισσότερη τροφή.
Οικογένεια: Κοκκυγίδες (Cuculidae)
Οι Κούκοι συναντώνται συχνά σε όλων των ειδών τα εδάφη, σε δάση και ανοιχτές πεδιάδες μέχρι και ορεινές πλαγιές. Οι Κούκοι δεν φτιάχνουν τις δικές τους φωλιές αλλά αφήνουν τα αυγά τους στις φωλιές άλλων πουλιών. Ο νεοσσός του Κούκου σκάει από το αυγό του πριν από τα μικρά του άλλου πουλιού που έχει φτιάξει την φωλιά, και πετάει έξω τα άλλα αυγά!
Οι φωλιές των Κούκων
Αντί να χτίζουν την δική τους φωλιά ,χρησιμοποιούν τις φωλιές «οικοδεσποτών» πουλιών όπως των θαμνοψαλτών (Prunella modularis) και των γαλούων (Anthus pratensis). Όταν ο θηλυκός Κούκος βρει μια κατάλληλη φωλιά και οι οικοδεσπότες δεν κοιτούν, αφαιρεί ένα από τα αυγά τους και τοποθετεί το δικό του στη θέση του.
Μερικές φορές αυτές οι φωλιές χτίζονται από πουλιά που είναι πολύ μικρότερα από ένα νεαρό Κούκο. Αυτά τα πουλιά, που δρούν ως «θετοί γονείς», αναγκάζονται να κυνηγάνε πολύ περισσότερα έντομα απ'οτι συνήθως, για να ταΐσουν το γιγαντιαίο νεοσσό του Κούκου, νομίζοντας το για δικό τους.
Συναντάται σε δασικές περιοχές, σε ανοιχτές θαμνώδης εκτάσεις και σε χωράφια.
Ο Κούκος έχει ευρύτατη εξάπλωση σε όλο τον Παλαιό Κόσμο και στις περισσότερες περιοχές αποτελεί κοινό είδος. Είναι πλήρως μεταναστευτικό πτηνό και γενικά αναπαράγεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σε όλη σχεδόν την Ευρασία, ενώ διαχειμάζει στην Αφρική και σε κάποιες ασιατικές περιοχές, ανάλογα με το υποείδος.
Στην Ελλάδα ζεί και αναπαράγεται στην κεντρική και νότια Ελλάδα και στα πεδινά της βόρειας Ελλάδας.
Η τροφή τους
Θεωρείται χρήσιμο πουλί, μιας και είναι από τα σπάνια πτηνά που τρώνε τις κάμπιες των πεύκων, που άλλα πτηνά τις αποφεύγουν. Εκτός από κάμπιες, τρέφεται με σκαθάρια, λιβελούλες, ακρίδες, κοριούς, μύγες και Υμενόπτερα.
Σπανιότερα, καταναλώνει αράχνες, σαρανταποδαρούσες, γαιοσκώληκες, σαλιγκάρια και τα μικρούς βατράχους και φρύνους.
Τα θηλυκά καταναλώνουν, αρκετές φορές, τα αυγά των ξενιστών τους. Οι νεοσσοί τρέφονται από τους γονείς ξενιστές με ένα ευρύ φάσμα θηραμάτων, ανάλογα με το είδος της λείας με την οποία τρέφουν τα δικά τους γνήσια «τέκνα», αλλά και πάλι η κύρια τροφή είναι τα έντομα.
Μεταναστεύσεις
Οι Κούκοι είναι θερινοί επισκέπτες στην Ευρώπη από την Αφρική. Έρχονται ανάμεσα στα μέσα Απριλίου και αρχές Μαΐου, τότε μπορεί κανείς να ακούσει την πασίγνωστη κραυγή ‘κου-κου’ σχεδόν στα περισσότερα εξοχικά μέρη, παρότι το να δει κανείς Κούκο είναι πολύ δύσκολο.
Οι ενήλικοι Κούκοι είναι από τους πρώτους θερινούς μας επισκέπτες που εγκαταλείπουν την Ευρώπη. Δεν χρειάζεται να μεγαλώσουν τα μικρά τους οπότε είναι ελεύθεροι να φύγουν. Οι περισσότεροι φεύγουν από την Ευρώπη κατά τον Ιούλιο. Οι νεαροί Κούκοι φεύγουν έναν μήνα περίπου πιο μετά όταν έχουν πλέον μεγαλώσει αρκετά. Δεν βλέπουν ποτέ τους γονείς τους.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για τους δρόμους μετανάστευσης των Κούκων. Κατά πάσα πιθανότητα ταξιδεύουν νότια από την κεντρική Ευρώπη προς την Ιταλία, όπου και τρέφονται καλά πριν περάσουν στην Αφρική.
Στην Αφρική οι Κούκοι δεν βγάζουν τον χαρακτηριστικό τους ήχο όποτε μάλλον περνούν απαρατήρητοι.
Ο πληθυσμός των Κούκων στην Ευρώπη είναι μεγάλος και μάλλον σταθερός αλλά ο πληθυσμός της δυτικής Ευρώπης έχει μειωθεί, ειδικά στην Γαλλία.
Η οικογένεια Κοκκυγίδες (Cuculidae) αποτελείται από τα εξής είδη:
Kούκος (Cuculus canorus)
Κισσόκουκος (Clamator glandarius)
Πρασινόκουκος (Chrysococcyx caprius)
Ο κούκος έχει μήκος 20-50 εκ., με άνοιγμα πτερύγων 60 εκ.· η ουρά του φέρει συχνά άσπρες λωρίδες και το ράμφος του είναι κυρτό· τα πόδια του είναι κοντά και ζυγοδάκτυλα. Είναι ωφέλιμος στη γεωργία, επειδή τρέφεται με έντομα και ειδικότερα με κάμπιες δασικών δέντρων, οι τρίχες των οποίων είναι ενοχλητικές για τα άλλα πουλιά. Λέγεται πως ο κούκος ζει παρασιτικά σε βάρος άλλων πουλιών, γιατί δεν φτιάχνει δική του φωλιά, αλλά το θηλυκό αφήνει το μοναδικό αβγό του στη φωλιά άλλων στρουθιομόρφων εντομοφάγων (όπως είναι ο κοκκινοστήθης,
Κοκκυγόμορφα
Μουσοφαγίδες
Κροτοφάγος
Γεωκόκκυγας
Ευδύναμις
Φοινικοφαής
Οπισθοκομίδες
Κούα
Κοκκυγίδες
Kούκος
Κισσόκουκος
Πρασινόκουκος
η καλογρίτσα κλπ.) ή σαρκοφάγων πουλιών. Μουσοφαγίδες
Κροτοφάγος
Γεωκόκκυγας
Ευδύναμις
Φοινικοφαής
Οπισθοκομίδες
Κούα
Κοκκυγίδες
Kούκος
Κισσόκουκος
Πρασινόκουκος
Εάν η φωλιά είναι αρκετά μεγάλη, τοποθετεί απευθείας εκεί το αβγό του και αφαιρεί κατόπιν με το ράμφος του ένα από τα αβγά του ξενιστή, για να μείνει αμετάβλητος ο συνολικός αριθμός των αβγών· εάν, αντίθετα, η φωλιά είναι μικρή, ο κ. αφήνει πρώτα το δικό του αβγό στη γη, παίρνει έπειτα με το ράμφος του ένα από τη φωλιά του ξενιστή και στη θέση του τοποθετεί το δικό του.
Γενικά, το θηλυκό του κ. γεννά μονάχα ένα αβγό για κάθε φωλιά, αλλά 8-25 συνολικά κατά τη διάρκεια της περιόδου. Το αβγό του κούκου μοιάζει πολλές φορές με το αβγό του ξενιστή, αλλά είναι πιο μεγάλο και εκκολάπτεται πριν ή και συγχρόνως με τα άλλα.
Το νεογέννητο είναι τυφλό και χωρίς πούπουλα, αλλά αναπτύσσεται πιο γρήγορα από τους νεοσσούς του ξενιστή, τους οποίους τελικά πετάει έξω από τη φωλιά για να εξασφαλίσει περισσότερη τροφή.
Περιγραφή από τον Αριστοτέλη
΄Ο δέ κόκκυξ, ώσπερ είρηται έν ετέροις, ού ποιεί νεοτιάν, αλλ΄έν αλλοτρίαις τίκτει νεοττιαίς, μάλιστα μέν έν ταίς τών φαβών καί έν υπολαίδος καί κορύδου χαμαί, επί δένδρου δ΄έν τή τής χλωρίδος καλουμένης νεοττιά. Τίκτει μέν ούν έν ωόν, επωάζει δ΄ούκ αυτός, αλλ΄έν ού άν τέκη νεοττιά, ούτος ό όρνις εκκολάπτει καί τρέφει, καί ώς φασίν, όταν αυξάνηται ό τού κόκκυγος νεοττός, εκβάλλει τά αυτής, καί απόλλυνται ούτως. Οι δέ λέγουσιν ώς καί αποκτείνασα ή τρέφουσα δίδωσι καταφαγείν, διά γάρ τό καλόν είναι τόν τού κόκκυγος νεοττόν αποδοκιμάζει τά αυτής. Τά μέν ούν πλείστα τούτων ομολογούσιν αυτόπται γεγενημένοι τινές. Περί δέ τής φθοράς τής τών νεοττών τής όρνιθος ούχ ωσαύτως πάντες λέγουσιν, αλλ΄οί μέν φασίν αυτόν επιφοιτώντα τόν κόκκυγα κατεσθίειν τά τής υποδεξαμένης όρνιθος νεόττια, οί δέ διά΄τό τώ μεγέθει υπερέχειν τόν νεοττόν τού κόκκυγος υποκάπτοντα τά προσφερόμενα φθάνεις, ώστε λιμώ τούς ετέρους απόλλυσθαι νεοττούς, οί δέ κρείττω όντα αποκτίννύναι συντρεφόμενον αυτοίς. Δοκεί δ΄ό κόκκυξ φρόνιμον ποιείσθαι τήν τέκνωσιν, διά γάρ το συνειδέναι αυτώ τήν δειλίαν καί ότι ούκ άν δύναιτο βοηθήσαι, διά τούτο ώσπερ υποβολιμαίους ποιεί τούς εαυτού νεοττούς, ίνα σωθώσιν. Τήν γάρ δειλίαν υπερβάλλει τούτο τό όρνεον, τίλλεται γάρ υπό τών μικρών ορνέων, καί φεύγει αυτά.
΄Ο δέ κόκκυξ, ώσπερ είρηται έν ετέροις, ού ποιεί νεοτιάν, αλλ΄έν αλλοτρίαις τίκτει νεοττιαίς, μάλιστα μέν έν ταίς τών φαβών καί έν υπολαίδος καί κορύδου χαμαί, επί δένδρου δ΄έν τή τής χλωρίδος καλουμένης νεοττιά. Τίκτει μέν ούν έν ωόν, επωάζει δ΄ούκ αυτός, αλλ΄έν ού άν τέκη νεοττιά, ούτος ό όρνις εκκολάπτει καί τρέφει, καί ώς φασίν, όταν αυξάνηται ό τού κόκκυγος νεοττός, εκβάλλει τά αυτής, καί απόλλυνται ούτως. Οι δέ λέγουσιν ώς καί αποκτείνασα ή τρέφουσα δίδωσι καταφαγείν, διά γάρ τό καλόν είναι τόν τού κόκκυγος νεοττόν αποδοκιμάζει τά αυτής. Τά μέν ούν πλείστα τούτων ομολογούσιν αυτόπται γεγενημένοι τινές. Περί δέ τής φθοράς τής τών νεοττών τής όρνιθος ούχ ωσαύτως πάντες λέγουσιν, αλλ΄οί μέν φασίν αυτόν επιφοιτώντα τόν κόκκυγα κατεσθίειν τά τής υποδεξαμένης όρνιθος νεόττια, οί δέ διά΄τό τώ μεγέθει υπερέχειν τόν νεοττόν τού κόκκυγος υποκάπτοντα τά προσφερόμενα φθάνεις, ώστε λιμώ τούς ετέρους απόλλυσθαι νεοττούς, οί δέ κρείττω όντα αποκτίννύναι συντρεφόμενον αυτοίς. Δοκεί δ΄ό κόκκυξ φρόνιμον ποιείσθαι τήν τέκνωσιν, διά γάρ το συνειδέναι αυτώ τήν δειλίαν καί ότι ούκ άν δύναιτο βοηθήσαι, διά τούτο ώσπερ υποβολιμαίους ποιεί τούς εαυτού νεοττούς, ίνα σωθώσιν. Τήν γάρ δειλίαν υπερβάλλει τούτο τό όρνεον, τίλλεται γάρ υπό τών μικρών ορνέων, καί φεύγει αυτά.
Οικογένεια: Κοκκυγίδες (Cuculidae)
Οι Κούκοι συναντώνται συχνά σε όλων των ειδών τα εδάφη, σε δάση και ανοιχτές πεδιάδες μέχρι και ορεινές πλαγιές. Οι Κούκοι δεν φτιάχνουν τις δικές τους φωλιές αλλά αφήνουν τα αυγά τους στις φωλιές άλλων πουλιών. Ο νεοσσός του Κούκου σκάει από το αυγό του πριν από τα μικρά του άλλου πουλιού που έχει φτιάξει την φωλιά, και πετάει έξω τα άλλα αυγά!
Οι φωλιές των Κούκων
Αντί να χτίζουν την δική τους φωλιά ,χρησιμοποιούν τις φωλιές «οικοδεσποτών» πουλιών όπως των θαμνοψαλτών (Prunella modularis) και των γαλούων (Anthus pratensis). Όταν ο θηλυκός Κούκος βρει μια κατάλληλη φωλιά και οι οικοδεσπότες δεν κοιτούν, αφαιρεί ένα από τα αυγά τους και τοποθετεί το δικό του στη θέση του.
Μερικές φορές αυτές οι φωλιές χτίζονται από πουλιά που είναι πολύ μικρότερα από ένα νεαρό Κούκο. Αυτά τα πουλιά, που δρούν ως «θετοί γονείς», αναγκάζονται να κυνηγάνε πολύ περισσότερα έντομα απ'οτι συνήθως, για να ταΐσουν το γιγαντιαίο νεοσσό του Κούκου, νομίζοντας το για δικό τους.
Παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής
Κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου γεννάει περίπου 25 αυγά. Όμως, το αξιοπερίεργο είναι ότι ενώ δεν φτιάχνει δική του φωλιά καταφέρνει και πολλαπλασιάζεται με επιτυχία!
Μυστήριο της φύσης αποτελεί το γεγονός ότι καταφέρνει και γεννά μιμητικά αυγά, δηλαδή αυγά που μοιάζουν με τα αυγά των άλλων πουλιών και τοποθετεί ένα αυγό κάθε φορά σε μια διαφορετική φωλιά και εκείνα με την σειρά τους όχι μόνο κλωσούν το αυγό του κούκου, αλλά το υιοθετούν και το φροντίζουν σαν δικό τους ακόμα και όταν ο νεοσσός, τους ξεπεράσει κατά πολύ στο μέγεθος. Το αυγό του κούκου εκκολάπτεται νωρίτερα από τα αυγά των άλλων πουλιών. Με το που ξεπροβάλλει ο νεοσσός, παρόλο που έχει κλειστά τα μάτια του, με έναν περίεργο τρόπο πετάει τα υπόλοιπα αυγά από την φωλιά για να είναι ο μοναδικός που θα επιζήσει. Η επίμονη φωνή του καθώς και μόνιμα ανοιχτό στόμα του, κάνει τους θετούς γονείς να τον τροφοδοτούν συνεχώς με φαγητό με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να ξεπερνάει σε διαστάσεις τους θετούς γονείς του. Το μόνο πουλί που καταφέρνει και αναγνωρίζει τα αυγά του κούκου είναι ο μυγοχάφτης, ενώ καρακάξες, κελάδες και άλλα πουλιά αναλαμβάνουν άθελά τους, αλλά με πολύ μεγάλη επιτυχία, το ρόλο των θετών γονιών.
Κατά την διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου γεννάει περίπου 25 αυγά. Όμως, το αξιοπερίεργο είναι ότι ενώ δεν φτιάχνει δική του φωλιά καταφέρνει και πολλαπλασιάζεται με επιτυχία!
Μυστήριο της φύσης αποτελεί το γεγονός ότι καταφέρνει και γεννά μιμητικά αυγά, δηλαδή αυγά που μοιάζουν με τα αυγά των άλλων πουλιών και τοποθετεί ένα αυγό κάθε φορά σε μια διαφορετική φωλιά και εκείνα με την σειρά τους όχι μόνο κλωσούν το αυγό του κούκου, αλλά το υιοθετούν και το φροντίζουν σαν δικό τους ακόμα και όταν ο νεοσσός, τους ξεπεράσει κατά πολύ στο μέγεθος. Το αυγό του κούκου εκκολάπτεται νωρίτερα από τα αυγά των άλλων πουλιών. Με το που ξεπροβάλλει ο νεοσσός, παρόλο που έχει κλειστά τα μάτια του, με έναν περίεργο τρόπο πετάει τα υπόλοιπα αυγά από την φωλιά για να είναι ο μοναδικός που θα επιζήσει. Η επίμονη φωνή του καθώς και μόνιμα ανοιχτό στόμα του, κάνει τους θετούς γονείς να τον τροφοδοτούν συνεχώς με φαγητό με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να ξεπερνάει σε διαστάσεις τους θετούς γονείς του. Το μόνο πουλί που καταφέρνει και αναγνωρίζει τα αυγά του κούκου είναι ο μυγοχάφτης, ενώ καρακάξες, κελάδες και άλλα πουλιά αναλαμβάνουν άθελά τους, αλλά με πολύ μεγάλη επιτυχία, το ρόλο των θετών γονιών.
Συναντάται σε δασικές περιοχές, σε ανοιχτές θαμνώδης εκτάσεις και σε χωράφια.Ο Κούκος έχει ευρύτατη εξάπλωση σε όλο τον Παλαιό Κόσμο και στις περισσότερες περιοχές αποτελεί κοινό είδος. Είναι πλήρως μεταναστευτικό πτηνό και γενικά αναπαράγεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σε όλη σχεδόν την Ευρασία, ενώ διαχειμάζει στην Αφρική και σε κάποιες ασιατικές περιοχές, ανάλογα με το υποείδος.
Στην Ελλάδα ζεί και αναπαράγεται στην κεντρική και νότια Ελλάδα και στα πεδινά της βόρειας Ελλάδας.
Η τροφή τους
Θεωρείται χρήσιμο πουλί, μιας και είναι από τα σπάνια πτηνά που τρώνε τις κάμπιες των πεύκων, που άλλα πτηνά τις αποφεύγουν. Εκτός από κάμπιες, τρέφεται με σκαθάρια, λιβελούλες, ακρίδες, κοριούς, μύγες και Υμενόπτερα.
Σπανιότερα, καταναλώνει αράχνες, σαρανταποδαρούσες, γαιοσκώληκες, σαλιγκάρια και τα μικρούς βατράχους και φρύνους.
Τα θηλυκά καταναλώνουν, αρκετές φορές, τα αυγά των ξενιστών τους. Οι νεοσσοί τρέφονται από τους γονείς ξενιστές με ένα ευρύ φάσμα θηραμάτων, ανάλογα με το είδος της λείας με την οποία τρέφουν τα δικά τους γνήσια «τέκνα», αλλά και πάλι η κύρια τροφή είναι τα έντομα.
Μεταναστεύσεις
Οι Κούκοι είναι θερινοί επισκέπτες στην Ευρώπη από την Αφρική. Έρχονται ανάμεσα στα μέσα Απριλίου και αρχές Μαΐου, τότε μπορεί κανείς να ακούσει την πασίγνωστη κραυγή ‘κου-κου’ σχεδόν στα περισσότερα εξοχικά μέρη, παρότι το να δει κανείς Κούκο είναι πολύ δύσκολο.
Οι ενήλικοι Κούκοι είναι από τους πρώτους θερινούς μας επισκέπτες που εγκαταλείπουν την Ευρώπη. Δεν χρειάζεται να μεγαλώσουν τα μικρά τους οπότε είναι ελεύθεροι να φύγουν. Οι περισσότεροι φεύγουν από την Ευρώπη κατά τον Ιούλιο. Οι νεαροί Κούκοι φεύγουν έναν μήνα περίπου πιο μετά όταν έχουν πλέον μεγαλώσει αρκετά. Δεν βλέπουν ποτέ τους γονείς τους.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για τους δρόμους μετανάστευσης των Κούκων. Κατά πάσα πιθανότητα ταξιδεύουν νότια από την κεντρική Ευρώπη προς την Ιταλία, όπου και τρέφονται καλά πριν περάσουν στην Αφρική.
Στην Αφρική οι Κούκοι δεν βγάζουν τον χαρακτηριστικό τους ήχο όποτε μάλλον περνούν απαρατήρητοι.
Ο πληθυσμός των Κούκων στην Ευρώπη είναι μεγάλος και μάλλον σταθερός αλλά ο πληθυσμός της δυτικής Ευρώπης έχει μειωθεί, ειδικά στην Γαλλία.
Η οικογένεια Κοκκυγίδες (Cuculidae) αποτελείται από τα εξής είδη:
Kούκος (Cuculus canorus)
Κισσόκουκος (Clamator glandarius)
Πρασινόκουκος (Chrysococcyx caprius)
Ετικέτες:
Κοκκυγόμορφα
Ευχαριστούμε που διαβάσατε την ανάρτηση Kούκος
