Κοκκυγόμορφα - Ορνιθοπανίδα Κοκκυγόμορφα

Κοκκυγόμορφα

Κοκκυγόμορφα (Cuculiformes)
Tάξη πτηνών με δύο πολύ διαφορετικές οικογένειες, τις κοκκυγίδες (Cuculidae) και τις οπισθοκομίδες (Opisthocomidae).
Η οικογένεια κοκκυγίδες είναι η μεγαλύτερη ομάδα, έχει περίπου 140 είδη, κούκοι, γεωκόκκυγας, κούα, κροτοφαγίδες, guiras, malkohas και coucals.
Οι κοκκυγίδες ζουν στις τροπικές και εύκρατες ζώνες όλων των ηπείρων εκτός από την Ανταρκτική και σε πολλά ωκεάνια νησιά. Αντίθετα, η οικογένεια οπισθοκομίδες έχει μόνο ένα είδος, το οατσίν,
οπισθόκομος (Opisthocomus hoazin) που ζει μόνο στη Νότια Αμερική.
Τα κοκκυγόμορφα είναι μια τάξη πτηνών, σύμφωνα με το παλαιό σύστημα ταξινόμησης με αβέβαιες φυλογενετικές σχέσεις. Οι κοκκυγίδες έχουν ασυνήθιστη βιολογική συμπεριφορά, με ιδιαίτερο ηθολογικό ενδιαφέρον, επειδή πολλά είδη έχουν παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής, βάζουν τα αυγά τους στις φωλιές άλλων ειδών, τα οποία στη συνέχεια μεγαλώνουν τους νεοσσούς.
Άλλα είδη φτιάχνουν τις φωλιές τους, στις οποίες επωάζουν τα αυγά τους και μεγαλώνουν τους νεοσσούς όπως και τα περισσότερα πουλιά. Ενώ άλλα είδη (Crotophaga και Guira) χτίζουν μια κοινή φωλιά, όπου τα ζευγαρωμένα θηλυκά γεννούν τα αυγά τους. Παρ' όλα αυτά, ο ανταγωνισμός αναπαραγωγής μεταξύ των μεμονωμένων ζευγαριών είναι μεγάλος (ενδοοικογενειακή παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής). Συνήθως, παλιότερα αυγά αφαιρούνται από άλλα θηλυκά, ή όπως στο είδος Crotophaga ani που καλύπτει με φύλλα τα παλιότερα αυγά, έτσι ώστε να μην μπορούν να εκκολαφθούν.
Ορισμένα είδη είναι μεταξύ των λίγων πουλιών που τρέφονται εκτενώς με τις τριχωτές κάμπιες των πεύκων, που άλλα πτηνά τις αποφεύγουν.
Γενικά χαρακτηριστικά
Η μορφή του σώματος, στα περισσότερα είδη είναι παρόμοια με τα άλλα πουλιά της τάξης των στρουθιόμορφων (Passeriformes). Είναι λεπτά, με μεσαίες έως μεγάλες πτέρυγες και μεσαίες έως μεγάλες ουρές, οι οποίες μερικές φορές αποτελούν περισσότερο από το ήμισυ του συνολικού μήκους του πουλιού. Η ουρά συνήθως βαθμιδωτή (τα εξωτερικά φτερά είναι μικρότερα) και οι άκρες είναι συχνά λευκές.
Η δομή των ποδιών των κούκων είναι διακριτική και σε κοντινή απόσταση αναγνωρίζονται από οποιαδήποτε άλλο είδος πουλιών που μοιάζουν εμφανισιακά. Είναι ζυγοδάχτυλα είδη, δηλαδή έχουν δυο δάχτυλα μπροστά και δύο πίσω, το πρώτο και το τέταρτο δάχτυλο των ποδιών έχει κατεύθυνση προς τα πίσω και το δεύτερο και τρίτο προς τα εμπρός.
Οι κοκκυγίδες έχουν μεγάλη ποικιλία ειδών, από τα μικρά με ιριδίζων σμαραγδένιο φτέρωμα του γένους Chrysococcyx, με μήκος περίπου 15 εκατοστά, έως τα γένη Carpococcyx με μήκος 70 εκατοστά και στα μεγαλύτερα είδη του γένους Centropus, τα οποία φτάνουν σχεδόν τα 90 εκατοστά σε μήκος, συμπεριλαβομένης και της μεγάλης ουράς.
Ο χρωματισμός ποικίλλει από τα υποτονικά χρώματα, καφέ, γκρι, λαδί και μαύρο, σε λαμπερά, ιριδίζοντα πράσινα πορφυρά και έντονα κίτρινα χρώματα.
Το ράμφος είναι μέτριου μήκους και συχνά με μία ελαφρώς καμπύλη.
Οι κοκκυγίδες περιλαμβάνουν τα τυπικά είδη του παλαιού κόσμου και του νέου κόσμου, τους γεωκόκκυγες (Geococcyx) των νοτιοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών και του Μεξικού και τα πιο συμπαγή είδη του γένους κεντρόπους (Centropus) της Αφρικής και της Αυστραλασίας.
Διανομή
Τρεις ομάδες Cuculinae, Centropodinae, και Couinae έχουν περιορισμένη διανομή στον Παλαιό Κόσμο.
Η υποοικογένεια κροτοφαγίδες (Crotophaginae) συναντάται αποκλειστικά στον Νέο Κόσμο.
Η υποοικογένεια Neomorphinae συναντάται κυρίως στον Νέο Κόσμο, εξαίρεση ένα γένος που ζει στη Νοτιοανατολική Ασία.
Η έκτη υποοικογένεια Phaenicophaeinae, εκπροσωπείται στους τροπικούς και των δύο ημισφαιρίων.
Τρία γένη, Ραμφομάντης (Rhamphomantis), Καλίεχθρος (Caliechthrus) και Μικροδύναμις (Microdynamis), ζουν μόνο στη Νέα Γουινέα.
Ο δασύλοφος (Dasylophus) και ο λεπιδόγραμμος (Lepidogrammus), ζουν μόνο στα νησιά των Φιλιππίνων και το γένος σαυρόθηρα (Saurothera) -από το 2006 μετονομάστηκε σε κοκκύζος (Coccyzus)-, ζουν στην Αμερική.
Ορισμένα άλλα γένη είναι ευρύτατα διαδεδομένα: οι τυπικοί κούκοι του γένους Cuculus συναντούνται στην Ευρώπη, την Ασία, την Αφρική και την Αυστραλία.
Τα μικρά, έντονα χρωματιστά είδη Chrysococcyx ζουν στην Αφρική, την Ασία, την Αυστραλία και σε ορισμένα νησιά του Ειρηνικού.
Τα κεντρόπους (Centropus), ζουν στην Αφρική, την Ασία, την Αυστραλία και στα γειτονικά νησιά.
Οι περισσότεροι κοκκυγίδες ζουν μοναχικά, συχνά περιπλανώμενα πουλιά, τα οποία είναι δυσδιάκριτα ακόμη και όταν είναι σχετικά κοινά στις περιοχές που ζουν. Δεν σχηματίζουν μεγάλα σμήνη, εκτός από τα είδη του γένους (Crotophaga και Guira) που χτίζουν κοινές φωλιές.
Αναπαραγωγή
Υπάρχουν δύο μορφές αναπαραγωγικής συμπεριφοράς και φωλιάσματος μεταξύ των μελών της τάξης: ο παρασιτικός και μη παρασιτικός. Περίπου τα τρία πέμπτα των κοκκυγίδων, χτίζουν φωλιά και μεγαλώνουν τους νεοσσούς όπως τα περισσότερα πουλιά.
Παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής
Περίπου 50 είδη κούκων, συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών της υποοικογένειας Cuculinae (αποκαλούμενα και τυπικοί κούκοι) και τριών ειδών της υποοικογένειας των νεομορφινών Neomorphinae, παρουσιάζουν παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής (δηλ. βάζουν τα αυγά τους στις φωλιές άλλων ειδών).
Η συμπεριφορά αυτή παρατηρήθηκε στον κοινό κούκο από τον Αριστοτέλη τον 4ο αιώνα π.Χ.
Επιπρόσθετα, παλαιότερες αποδείξεις παρασιτισμού στο ευδύναμις (Eudynamys scolopacea) εμφανίζονται στην αρχαία βεδική βιβλιογραφία της Ινδίας, που χρονολογείται από το 2300 έως το 1800 π.Χ.
Παρ 'όλα αυτά, η επιστημονική μελέτη αυτής της μορφής παρασιτισμού παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό παραμελημένη μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η εντατική μελέτη πολλών παρατηρητών αποκάλυψε μια σειρά αξιοσημείωτων συμπεριφορών στον κούκο.
Μη παρασιτική συμπεριφορά αναπαραγωγής
Τα περισσότερα είδη από τα μη παρασιτικά σχηματίζουν σταθερά ζευγάρια και υπερασπίζονται τα εδάφη, μέσα στα οποία χτίζουν τις φωλιές τους και μεγαλώνουν τους νεοσσούς τους.
Οι φωλιές των μη παρασιτικών ειδών είναι απλές κατασκευές τοποθετημένες σε δέντρα ή, σπανιότερα στο έδαφος.
Οι φωλιές του γένους κεντρόπους Centropus είναι ασυνήθιστες, χτίζουν μεγάλες κλειστές θολωτές φωλιές με χόρτα και κλαδάκια, πάνω ή κοντά στο έδαφος, με πλευρικές εισόδους.
Οι κροτοφάγοι και οι Guira αποτελούν εξαίρεση στην τάξη των κοκκυγόμορφων, καθώς ζουν σε μικρές ομάδες, 5 έως 20 πουλιών, κάθε σμήνος υπερασπίζεται ομαδικά την περιοχή που αναζητούν την τροφή και φωλιάζουν. Όλα τα μέλη της ομάδας συνεργάζονται στο χτίσιμο της φωλιάς, στην οποία δύο ή περισσότερα θηλυκά μπορούν να εναποθέτουν τα αυγά τους και να συμμετέχουν στην επώαση. Στη διατροφή και το μεγάλωμα των νεοσσών συμμετέχουν όλα τα μέλη της ομάδας.
Μετανάστευση
Όπως και τα περισσότερα εντομοφάγα πτηνά που ζουν σε εύκρατα κλίματα, οι κοκκυγίδες της εύκρατης ζώνης μεταναστεύουν προς τον Ισημερινό για να ξεχειμωνιάσουν. Οι μεταναστεύσεις ορισμένων ειδών είναι αξιοσημείωτες στο γεγονός ότι τα νεαρά ταξιδεύουν εντελώς ανεξάρτητα από τους γονείς τους και μπορούν να διασχίσουν μέχρι και 3.200 χιλιόμετρα ανοικτού ωκεανού.
Τα ενήλικα και τα νεαρά μερικών ειδών από τα αυστραλιανά είδη του γένους Chrysococcyx μεταναστεύουν χωριστά μεγάλες αποστάσεις σε σχετικά μικρά ωκεάνια νησιά.

Παλαιότερα, τα Τουράκος της οικογένεια (Musophagidae) ανήκαν στην τάξη κοκκυγόμορφων. Ωστόσο, οι περισσότεροι ορνιθολόγοι τα κατατάσσουν ως ξεχωριστή τάξη, Μουσοφαγιδόμορφα (Musophagiformes) προς το παρόν.
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ Κοκκυγόμορφα,
κόκκυξ, -υγος + -μορφα (ουδ. πληθ. τού -μορφος, μορφή). Η λέξη είναι απόδοση στην ελληνική ξεν. όρου, αγγλ. cuculiformes.
Το οστάριο της κατώτερης μοίρας της σπονδυλικής μας στήλης ονομάζεται κόκκυγας, από την ομοιότητα του οστού με το ράμφος του κούκου. Ὁ ἰατρὸς Γαληνὸς χαρακτήρισε τὴν συνωστεωμένη περιοχὴ ἀπόληξη τῆς σπονδυλικῆς στήλης ὡς κόκκυγα, λόγῳ τῆς ὁμοιότητας τοῦ ράμφους τοῦ κούκκου μὲ τὴν γαμψὴ κλίση τοῦ σημείου αὐτοῦ.

Ετικέτες: Κοκκυγόμορφα

Ευχαριστούμε που διαβάσατε την ανάρτηση Κοκκυγόμορφα

Back To Top